Салықов Кәкімбек (22.01.1932, Еңбек ауылы, Шал ақын ауданы, Солтүстік Қазақстан облысы – 27.11.2013) – мемлекет және қоғам қайраткері, ақын.
Арғын тайпасының Қарауыл руынан шыққан. 1947 жылы Көкшетау қаласындағы N21 мектепте орташа білім алып, 1950 жылы Сырымбет тауы бөктерінде Казгородок қазақ орта мектебін бітірді. 1955 жылы Мәскеудің түсті металлургия және алтын институтын бітіргеннен кейін Жезқазған кенішінде кен мастері, участке бастығы, К.И.Сәтбаев атындағы кен-металлургия комбинаты парткомының хатшысы, Қазақстан КП қалалық комитетінің бірінші хатшысы, Жезқазған комитетінің екінші хатшысы қызметін атқарды. 1975 жылдан КОКП Орталық Комитетінің аппаратында инспек-тор болып қызмет істейді. 1984 жылы Өзбекстан КПОК-нің бюро мүшесі, Қарақалпақ облыстық партия комитетінің бірінші хатшысы, одан кейін Кеңестер Одағы Жоғарғы кеңесінің экология комитетінің төрағасы, Жоғарғы кеңестің Президиум мүшесі қызметтерін атқарды.
Алғашқы өлеңдер жинағы «Сыр» 1977 жылы жарық көрді. Сол жылы «Жезкиік» атты жыр жинағы орыс тіліне аударылып жарияланды. 1981 жылы «Қырғызстан» баспасы оның «Нұрлы күндер» кітабын қырғыз тілінде, 1983 жылы Ғафур Ғүлам баспасы «Жезкиік» жинағын өзбек тілінде шығарды. «Букетовке реквием», «Эдельвейс», «Ғасырға тең бір мезет», «Че Гевара» атты поэмалары орыс тіліне аударылды.
К.Салықов — «Дала», «Қыран-дар», «Гәкку», «Жезкиік», «Еңлікғүл», «Тәттімбет», «Домбыра», «Қарақалпақ», «Кенесарының соңғы сөзі» секілді көптеген поэмалардың авторы. Ақын жемісті еңбегін бүгінгі күнге дейін талмай жалғастырып келеді. Соңғы жылдары оның «Ойтолғақ» (2001), «Сырғалы сонеттер» (2001), «Күзгі шуақ» (2004), «Күзгі сарын» (2005), «Сенсің ел данасы» (2006), «Әлемнің сегізінші ғаламаты» (2006), «Мағжанға тағзым» (2008) кітаптары жарық көрді. В.В.Маяковскийдің «В.И.Ленин» поэмасын, А.С.Пушкиннің өлеңмен жазылған «Евгений Онегин» романын, М.Ю.Лермонтовтың, Ю. П. Полонскийдің, Р. Ғамзатовтың, Алдан-Семеновтың, С.Норовчатов-тың, В.Савельевтің, Я.Коластың, М.Львовтың, моңғол және өзбек ақындарының өлеңдерін қазақ тілі-не аударды. Б.Жүманиязов, Н.Тілендиев, Ә.Бейсеуов, Е.Хасанғалиев сияқты композиторлар ақынның көптеген өлеңдеріне ән шығарды. «Жезкиік», «Сағыныш», «Аққу әні», «Үш арыс», «Бір аувіз сөз», «Оқжетпес», «Көкшетау», «Жамбыл ата» сынды туындылары халық әніне айналып кетті.
Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесіне үш мәрте (IX, X, XI) депутат болып сайланған. КСРО Жоғарғы Кеңе-сінің депутаты. «Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері» құрметті атағының иегері (2001), Халықаралық Қ.Сәтбаев қорының президенті, Қазақстан Республикасы «Экология» академиясының академигі.
Ленин орденімен, екі рет Еңбек Қызыл Ту орденімен, «Парасат» және Халықтар Достығы ордендерімен, көптеген медальдармен марапатталған.
|
|
| Салыков Какимбек (22.01.1932, село Енбек, район Шал акына, Северо – Казахстанская область – 27.11.2013) – государственный и общественный деятель, поэт. Происходил из Караульного рода Аргынского племени. В 1947 году получил среднее образование в школе N21 г. Кокшетау, в 1950 году окончил казгородокскую казахскую среднюю школу у подножия горы Сырымбет. После окончания Московского института цветной металлургии и золота в 1955 году работал на Жезказганском руднике горным мастером, начальником участка, секретарем парткома горно-металлургического комбината имени К. И. Сатпаева, первым секретарем горкома КП Казахстана, вторым секретарем Жезказганского комитета. С 1975 года работает инспектором в аппарате ЦК КПСС. В 1984 году работал членом бюро КПК Узбекистана, первым секретарем Каракалпакского обкома партии, затем председателем комитета по экологии Верховного Совета Советского Союза, членом Президиума Верховного Совета. Первый сборник стихов “Сыр” был опубликован в 1977 году. В том же году сборник стихов «Жезкиик» был переведен на русский язык. В 1981 году издательство «Кыргызстан» выпустило его книгу «Нұрлы күндер» на кыргызском языке, в 1983 году издательство Гафур Гюлам выпустило сборник «Жезкиик» на узбекском языке. На русский язык переведены поэмы «Реквием Букетову», «Эдельвейс», один момент, равный веку «Че Гевара». К. Салыков – автор многих поэм: «Дала», «Кыран-дар», «Гакку», «Жезкиик», «Еңликгүл», «Таттимбет», «Домбра», «Каракалпак», «Последнее слово Кенесары». Поэт неустанно продолжает плодотворную работу и по сей день. В последние годы его книги «Ойтолғак» (2001), «Сырғалы сонеттер» (2001), «Осеннее сияние» (2004), «Күзгі Сарын» (2005), «Ты-страна» (2006), «Восьмая Вселенная мира» (2006), «Поклонение Магжану» (2008) издано. Поэма В. В. Маяковского «В.И. Ленин», роман А.С. Пушкина «Евгений Онегин», Роман М.Ю. Лермонтова, Ю.П. Полонского, Р. Переводил на казахский язык стихи Гамзатова, Алдана-Семенова, С. Норовчатова, В. Савельева, Я. Коласа, М. Львова, монгольских и узбекских поэтов. Такие композиторы, как Б. Жуманиязов, Н.Тлендиев, А. Бейсеуов, Е. Хасангалиев, сочинили песни на многие стихи поэта. Народными песнями стали произведения «Жезкиик», «Сагыныш», «Аққу әні», «Үш арыс», «Бір ауыз сөз», «Окжетпес», «Кокшетау», «Жамбыл ата». Трижды избирался депутатом Верховного Совета Казахской ССР (IX, X, XI). Депутат Верховного Совета СССР. Обладатель почетного звания «Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері» (2001), президент Международного фонда К. Сатпаева, академик Академии «Экология» Республики Казахстан. Награжден орденом Ленина, дважды Орденом Трудового Красного Знамени, орденами «Парасат» и Дружбы Народов, многими медалями. |